Na terenie obszaru działania Okręgu Mazowieckiego Polskiego Związku Działkowców funkcjonuje ok. 450 rodzinnych ogrodów działkowych, z czego 1/3 położona jest na terenie m. st. Warszawy. Jest to niezwykle ważny i cenny element miasta, który na stałe wpisał się w historię i mapę miasta. Tereny ogrodów działkowych w Warszawie zajmują ponad 1 tys. hektarów, tym samym pełnią znaczącą rolę nie tylko w ekosystemie miasta, ale także jako miejsce do wypoczynku, rekreacji i integracji.
Rozpoczynając analizę potrzeby rozwoju ogrodnictwa działkowego na terenie Mazowsza oraz całego kraju, nie sposób ominąć potrzeb i konieczności rozwoju ogrodnictwa działkowego na terenie Warszawy. Wspominając o ogrodach działkowych jako terenów zielonych, nie sposób poruszyć jakże ważnego aspektu tj. pogarszającego się stanu jakości powietrza, szczególnie w dużych miastach. Jednym z elementów, który ten stan może poprawić, są niewątpliwie tereny ogrodów działkowych, bo jako tereny zielone dbają o płuca każdego z jego mieszkańców. Niestety, polityka władz dużych miast, w tym również Warszawy, zmierza do „zabetonowywania” kolejnych terenów zielonych, tym samym z całą pewnością jakość powietrza będzie dalej się pogarszać.
Mówiąc o przyszłości rodzinnych ogrodów działkowych na terenie Warszawy trzeba zacząć od podstaw, a mianowicie od bezpieczeństwa. Ale mowa jest tutaj nie o bezpieczeństwie fizycznym, a prawnym, który zagwarantowałby pewność i stabilność istnienia ogrodów działkowych w Warszawie. Niestety, na terenie Warszawy na dzień dzisiejszy jest to praktycznie niemożliwe. Podyktowane jest to przede wszystkim bardzo dużą liczbą już ujawnionych roszczeń do gruntów ROD. Ponadto istnieją tzw. roszczenia „uśpione”, które również potencjalnie stanowią duże zagrożenie w istnieniu ROD na terenie Warszawy. Jednym z lekarstw na te zagrożenia, mogłaby okazać się proponowana tzw. duża ustawa reprywatyzacyjna, która jeśliby uwzględniłaby postulaty PZD i objęłaby w swoich zapisach również tereny ROD, to w pełni zagwarantowałaby bezpieczeństwo istnienia ogrodów działkowych na terenie Warszawy. Na dzień dzisiejszy, prawo użytkowania gruntów, a tym samym stabilność i pewność funkcjonowania ma kilkanaście ogrodów działkowych z terenu Warszawy co stanowi zaledwie ok. 10 % wszystkich ROD w Warszawie.
Z całą pewnością na terenie Warszawy istnieje pilna i duża potrzeba tworzenia nowych ROD bądź też powiększania istniejących ogrodów. Z przeprowadzonych badań przez Okręg Mazowiecki PZD jednoznacznie wynika, iż na terenie samej Warszawy kilkaset osób oczekuje na wolną działkę. Są zdecydowani „od ręki” nabyć prawa działki w jednym z ogrodów działkowych na terenie Warszawy. Ponadto, nie ma dnia, aby do Okręgu Mazowieckiego PZD nie wpłynęło zapytanie mailowe bądź telefoniczne, na którym ROD można znaleźć wolne działki. Niestety, wolnych działek jest jak na lekarstwo, a jeśli na którymś z ogrodów się pojawią, to znikają lada moment. Ponadto, w wielu ogrodach tworzone są nawet listy oczekujących, którzy czasami na działkę w danym ogrodzie czekają po kilka lat! Z powyższego jednoznacznie wynika, iż działek na terenie ogrodów działkowych na terenie Warszawy jest zdecydowanie za mało względem potrzeb. Okręg Mazowiecki PZD widzi pilną potrzebę po pierwsze powiększenia istniejących ROD, po drugie budowę nowych ROD, a po trzecie modernizację i unowocześnianie istniejących. Jednakże, aby było to możliwe, przede wszystkim konieczna jest dobra wola oraz chęci władz miasta. Okręg Mazowiecki PZD realizując zapisy „Programu Rozwoju ROD” wyszedł z inicjatywą do władz miasta o wsparcie, pomoc i współtworzenie w rozwoju i modernizacji ogrodów działkowych. Pomysł Okręgu Mazowieckiego PZD znalazł uznanie w oczach przedstawicieli Zarządu Zieleni Miejskiej, którzy zadeklarowali chęć współpracy. Pierwszych efektów współpracy należy spodziewać się już na wiosnę bieżącego roku. Niech ona stanie się dobrym przykładem i pierwowzorem do dalszej, owocnej współpracy.
Okręg Mazowiecki PZD jest zdania, że rodzinne ogrody działkowe w Warszawie jeszcze bardziej powinny otworzyć się na społeczność lokalną i szerzej promować swoje działania, które już dzisiaj są podejmowane. Wśród władz miast oraz dzielnic panuje przekonanie, że ogrody działkowe to tereny tylko „dla wybrańców”. W większości przypadków nieprawdziwa jest ta teza, jakoby tereny ogrodów działkowych były zamknięte i niedostępne dla nikogo, albowiem wiele ogrodów działkowych jest otwartych dla spacerowiczów, mieszkańców, dla rodzin z dziećmi. Na terenie wielu ogrodów działkowych znajdują się ogólnodostępne place zabaw dla dzieci, siłownie plenerowe, ławki, latarnie itp., które niekiedy zostały sfinansowane z budżetów gmin bądź też w ramach budżetów partycypacyjnych. Wiele ogrodów działkowych prowadzi zajęcia dla osób starszych, wczasy dla seniorów. Organizuje się wiele wydarzeń kulturalnych czy rozrywkowych takich jak: pikniki, dni działkowca, pożegnanie lata, pożegnanie szkoły, dni dziecka itd. Liczne pokazy organizuje również Okręg Mazowiecki PZD we współpracy z ogrodami działkowymi. Jednym z takich przykładów są m.in. pokazy cięcia i pielęgnacji drzewek owocowych, na których licznie stawiają się działkowcy, ale także osoby nieposiadające działki. Jednakże widać wyraźną potrzebę szerszego dotarcia do większej liczby odbiorców, tak aby okoliczni mieszkańcy czuli pełną integrację ze społecznością działkową, a także czuli potrzebę zachowania ROD i tego jak ważną rolę pełnią. Nie uda się to bez udziału władz miasta, którzy mogliby bardzo owocnie wspomóc działania ogrodów i Okręgu Mazowieckiego m.in. poprzez wsparcie finansowe podejmowanych działań. Najbardziej rozsądnym wyjściem jest w chwili obecnej zaangażowanie tworzonych Kolegiów Prezesów. Taka współpraca w ramach nawet jednej dzielnicy pozwoli w sposób pełny i szczegółowy określić potrzeby rozwoju ogrodnictwa działkowego. Ponadto należy podkreślić, że pomysły przekształcenia ogrodów działkowych w ogólno miejskie parki nie znajduje żadnego uzasadnienia, szczególnie ekonomicznego. Obecnie, miasto nie ponosi żadnego kosztu w utrzymaniu ogrodów, w przeciwieństwie do utrzymania zieleni w parkach. Powyższe twierdzenia również winny być przytaczane w rozmowach z radnymi, burmistrzami, prezydentem miasta. Niezwykle ważne jest przedstawianie argumentów, iż Rodzinne Ogrody Działkowe, będące terenami zielonymi są utrzymywane przez działkowców. Miasto przekazując nieruchomość pod Rodzinny Ogród Działkowy wykonuje powierzone zadania i jednocześnie umożliwia działkowcom i ich rodzinom korzystanie z terenów w celach rekreacyjno-wypoczynkowych. Zyskuje cała społeczność lokalna, która otrzymuje teren spacerowy i wypoczynkowy zamiast kolejnego zabetonowanego miejsca.
Podsumowując, niewątpliwie konieczny jest rozwój ogrodnictwa działkowego na terenie Warszawy. Widać to po licznych zapytaniach czy telefonach o wolne działki. Trzeba uzmysłowić włodarzom miasta, że ogrody działkowe to element dodany i cenna wartość, a nie zbędny balast. Szczególnie widać to wśród osób młodych, niekiedy całych rodzin, którzy chcą blisko domu, mieć kawałek własnej ziemi, gdzie można wypocząć, zrelaksować się, uprawiać coraz bardziej modne eko warzywa i owoce oraz poczuć trochę wolności i przestrzeni w zatłoczonym mieście. Należy pamiętać, że ruch ogrodnictwa działkowego liczy już sobie ponad 120 lat, a najstarszy ogród działkowy w Warszawie 116 lat. Nie wolno zaprzepaścić tak zacnego dorobku, który budowany był przez te lata. Istotna w tym wszystkim powinna być szeroka i intensywna promocja „Programu rozwoju ROD”, która winna zdecydowanie wykraczać poza media związkowe. Wykorzystać należy media lokalne, ogólnokrajowe (audycje radiowe i telewizyjne, bilbordy, filmy zamieszczane w internecie pokazujące korzyści i zalety posiadania działki). Pamiętajmy o ogrodach bo nasze działki i ogrody już wiele pamiętają…
Mariusz Gaj – kierownik biura OZM PZD
