Umowa przeniesienia praw dzierżawy działkowej podlega opodatkowaniu PCC, a obowiązek podatkowy spoczywa na nabywcy. Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa przeniesionego prawa, a stawka podatku wynosi 2%. Nabywca winien bez wezwania organu podatkowego złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, PCC-3, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Podatku od czynności cywilnoprawnych nie uiszcza się, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł.

 

Sytuacja prawna osoby, która przenosi prawo dzierżawy działkowej budziła wiele kontrowersji interpretacyjnych. Do niedawna Urzędy skarbowe żądały opłacenia PIT z tego tytułu, argumentując swoją decyzje przepisami Kodeksu cywilnego. Ich zdaniem działkowcy sprzedając nasadzenia, obiekty oraz urządzenia znajdujące się na terenie ROD, uzyskują przychód z praw majątkowych. Odmienne stanowisko zostało zaprezentowane w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy (sygn. akt: I SA/Bd 526/16), który to stanął na stanowisku, iż wynagrodzenie ze sprzedaży nasadzeń, urządzeń i obiektów bliżej niesprecyzowanych znajdujących się na działce, wykonanych lub nabytych ze środków finansowych działkowca, winno być zakwalifikowane jako przychód ze źródła określonego w art. 10 ust 1 pkt 8 lit d. u.p.d.o.f. Podobny pogląd w zbliżonym stanie faktycznym i prawnym został już uprzednio wyrażony w wyroku z dnia 12 października 2015 r. sygn. akt I SA/Bd 631/15.

 

Ma to uzasadnienie w art. 30 ust 2 ustawy ROD stanowiącym o ich własności. Jest to ustawowy wyjątek od zasady superficies solo cedit, która zawarta jest w art. 48 i 191 Kodeksu cywilnego. Pierwszy z przepisów stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. W przepisie tym zastrzeżono, w oparciu o istnienie normy szczególnej, możliwość odejścia od konstrukcji części składowej. Takie uregulowanie przewiduje także art. 272 § 2 w związku z art. 274 Kodeksu cywilnego, który dotyczy drzew i roślin zasadzonych i zasianych przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne na gruntach Skarbu Państwa. W tym przypadku drzewa i rośliny stanowią rzeczy ruchome stanowiące odrębny przedmiot własności. Z taką też szczególną regulacją mamy do czynienia w sprawie, gdzie nasadzenia, urządzenia i inne obiekty stanowią rzeczy w rozumieniu art. 45 Kodeksu cywilnego, wobec istnienia szczególnego przepisu w postaci art. 30 ust 2 ustawy ROD.

 

Oceniając możliwość przyznania przedmiotowym rzeczom charakteru nakładów na cudzy grunt, trzeba mieć na uwadze, że pomiędzy działkowiczem a właścicielem gruntu, na którym znajduje się działka (Skarb Państwa, gmina) nie ma żadnych bezpośrednich relacji prawnych, co czyni taką koncepcję – przyjętą przez organ – szczególnie nieuzasadnioną. Pojęcie zwrotu nakładów występuje przede wszystkim na gruncie prawa zobowiązań, w ramach różnych instytucji prawa cywilnego, które dotyczą korzystania z cudzych rzeczy np. w ramach najmu, zlecenia, przechowywania tudzież instytucji bezpodstawnego wzbogacenia. Przyjmuje się, że nakład w rozumieniu prawa cywilnego polega na dobrowolnym użyciu własnych przedmiotów majątkowych lub środków, w interesie drugiej strony lub na jej rzecz. Mogą one nawet polegać na zaciągnięciu zobowiązań wobec osób trzecich (por. Witold Czachórski Zobowiązania. Zarys wykładu PWN Warszawa 1983 str. 90). W przypadku, który jest analizowany w sprawie, nie można uznać, że działkowiec działa w interesie lub na rzecz osoby trzeciej, albowiem realizuje on własne prawo własności.

 

Należy uznać, że art. 41 ust 1 i 2 ustawy ROD przyznający działkowcowi warunkowe prawo umownego przeniesienia praw i obowiązków wynikających z prawa do działki na rzecz pełnoletniej osoby fizycznej (konsekwencja prawa przyznanego w art. 28 ust 1 ustawy ROD) nie jest tożsame z prawem przeniesienia własności nasadzeń, urządzeń i obiektów, które są następstwem przysługującego działkowiczowi prawa własności tych rzeczy na podstawie art. 30 ust 2 ustawy ROD. Na taką dwoistość reżimów prawnych zwracał także uwagę Stanisław Bogucki w glosie do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 czerwca 2009 r w sprawie II FSK 265/08 (publ. w Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego nr 1 (28)/ 2010). Jakkolwiek glosowany wyrok zapadł na tle poprzedniej ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z 8 lipca 2005 r., to z uwagi na zapis art. 15 ust 2 tej ustawy („Nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte ze środków finansowych użytkownika działki, stanowią jego własność”), zachowuje aktualność także na gruncie nowych przepisów w odniesieniu do analizowanego problemu.

 

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (II FSK 3660/16).

 

PODSUMOWANIE

Jeżeli jesteś nabywcą to jesteś obowiązany uiścić 2% PCC od wartości nabytego prawa, pod warunkiem, że to prawo przekracza kwotę 1000 zł (art. 9 pkt. 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

 

Jeżeli jesteś zbywcą, to jesteś obowiązany uiścić PIT od m.in. nasadzeń i altan tylko wówczas, gdy zostaną one sprzedane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło wybudowanie altan bądź zasadzenie (art. 10 ust 1 pkt 8 lit d. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

 

Opracowane w oparciu o:

1) Ustawę z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz.U. 2000 Nr 86 poz. 959

2) Ustawę z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350

3) wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy (sygn. akt: I SA/Bd 526/16)

4) wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (II FSK 3660/16)

 

Malwina Milewska

inspektor ds. terenowo-prawnych

biuro Okręgu Mazowieckiego PZD