W związku z reformą sytemu planowania przestrzennego wprowadzoną ustawą z 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, PZD zainicjował szereg działań skierowanych na ograniczenie negatywnych skutków, jakie nowe regulacje mogą wywołać dla ROD i działkowców. Wdrożone przez PZD środki mają dwojaki charakter, zabezpieczenie ROD na poziomie przepisów ogólnokrajowych oraz na poziomie przepisów lokalnych.

 Zabezpieczenie na poziomie przepisów ogólnokrajowych

Inicjatywa w tym zakresie została podjęta przez PZD jeszcze na etapie prac nad ustawą, jednak zgłoszona przez PZD propozycja wprowadzenia do ustawy strefy planistycznej dedykowanej rodzinnym ogrodom działkowym, nie została uwzględniona. W tej sytuacji PZD zainicjował wprowadzenie stosownych rozwiązań do aktów wykonawczych do ustawy. Pomimo zgłoszenia stosownych uwag na etapie konsultacji społecznych nad projektem rozporządzenia w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów,  dokument podpisany przez Ministra Rozwoju i Technologii w dniu 8 grudnia 2023r., ograniczył możliwość objęcie ochroną planistyczną  ROD w zaledwie 3 z 13 stref planistycznych. Z tego względu od samego początku rozporządzenie było krytykowane przez działkowców. Do resortu wpłynęło przeszło 1000 zbiorowych wystąpień z terenu całego kraju. Wystąpienia działkowców oraz konsultacje prowadzone z przedstawicielami resortu przez PZD spowodowały, że nowy szef MRiT pan Krzysztof Paszyk zadeklarował gotowość poparcia propozycji nowelizacji rozporządzenia zgłoszonej oficjalnie przez PZD.

17 września br. minister K. Paszyk przekazał do PZD informację o oficjalnym wszczęciu procedury legislacyjnej w sprawie nowelizacji rozporządzenia zgodnie z postulatami działkowców. Zakłada ona nadanie terenom ogrodów działkowych statusu podstawowego we wszystkich 13 strefach planistycznych. 20 wrześnie br. stosowna informacja została opublikowana w wykazie Rządowego Centrum Legislacyjnego.

Wprowadzenie nowelizacji w kształcie postulowanym przez PZD oznaczać będzie, że uchwalenie planu ogólnego gminy pozostanie zdarzeniem neutralnym dla ROD – żaden obszar gminy nie zostanie objęty strefą zakazującą ujawniania ROD w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Należy przy tym podkreślić, że – nawet w przypadku wprowadzenia przedmiotowej nowelizacji – aktualne pozostaje zalecenie, by w planie ogólnym  gminy obszar ROD został objęty strefą zieleni i rekreacji – ułatwi to ochronę ROD podczas uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 

Zabezpieczenie na poziomie przepisów lokalnych

Jak wspomniano powyżej, na chwilę obecną obowiązują przepisy, które uwzględniają teren ogrodów działkowych w zaledwie 3 z 13 stref planistycznych. Są to: strefa wielofunkcyjna zabudowy jednorodzinnej, strefa wielofunkcyjna zabudowy wielorodzinnej oraz strefa zieleni i rekreacji. Pozostałe 10 stref planistycznych zakazuje ujawniania ROD w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego – co otwiera drogę do likwidacji ROD.

Istnieje zadem olbrzymie ryzyko, że ROD zostaną objęte strefą, która uniemożliwi odpowiednie zabezpieczenie ROD w planach miejscowych. Z tego względu PZD zainicjował kampanię społeczną, skierowaną na aktywne włączenie się działkowców w proces uchwalania planów ogólnych. W szczególności dotyczy to zgłaszania wniosków do projektów planów ogólnych w ramach tzw. partycypacji społecznej. Związek opracował plan działań oraz wzory dokumentów, którymi mogą posłużyć się ROD oraz indywidualni działkowcy. Zaleca się aby działkowcy ubiegali się o objęcie terenu ROD w planie ogólnym gminny strefą zieleni i rekreacji.

Z danych przekazywanych do jednostki krajowej PZD wynika, iż inicjatywa ta spotkała się z bardzo szerokim poparciem. Na dzień 13 wrześnie br. rodzinne ogrody działkowe przekazały informację, że liczba wniosków o objecie terenów ROD strefą zieleni i rekreacji przekroczyła 120 000. Co istotne są to wnioski, które złożono za pośrednictwem ROD lub ogród został o nich poinformowany przez działkowców. Fatyczna liczba wniosków zgłoszonych przez działkowców jest zapewne znacznie większa. Informacje przekazane przez samorządy poszczególnych miast uzasadniają stwierdzenie, że w niektórych przypadkach – np. w Gdańsku – dane raportowane przez ROD są nawet kilkukrotnie zaniżone. Dotyczy to zwłaszcza gmin, gdzie proces zbierania wniosków został zainicjowany najwcześniej. Znamiennym jest również fakt, iż działkowcy są grupą społeczną najaktywniej zaangażowaną w proces planistyczny. Wnioski dotyczące ochrony ROD przekraczają 50 % zgłoszeń obywateli. 

Prace nad planami ogólnymi podjęto już w gminach, w których zlokalizowane jest przeszło 800 000 działek. Odpowiada to około 83 % działek w kraju. W znacznej części gmin, zwłaszcza w największych miastach, w tym Warszawie, nie zakończono jeszcze zbieranie wniosków do projektów planów ogólnych. Należy się zatem spodziewać, że aktywny udział działkowców w ramach partycypacji społecznej będzie jeszcze większy. Jakkolwiek wnioski „obywatelskie” nie są wiążące dla władz gmin to – zgodnie z założeniami ustawy o planowaniu przestrzennym – powinny być uwzględniane przez władze gminy i radnych podczas prac i głosowań nad planami ogólnymi gmin.

BP